Dijital iletişim çağında spam, pek çok kişinin bildiği ancak genellikle hafife aldığı bir sorundur. Başta önemsiz e-postalar olarak görülse de, spam günümüzde internet kullanıcıları, şirketler ve online platformlar için kalıcı bir probleme dönüşmüştür. Üstelik spam iletiler sadece e-posta gelen kutularında değil; telefon aramalarında, SMS mesajlarında ve WhatsApp, Instagram gibi sosyal platformlarda da karşımıza çıkıyor. Peki spam tam olarak nedir, spam mesajlar ve aramalar ne anlama gelir ve bunları nasıl engelleyebiliriz? Bu haberimizde spam kavramına dair merak edilenleri açıklıyor ve Android ile iPhone cihazlarda spam mesajları ve çağrıları adım adım engelleme yollarını anlatıyoruz.
Spam Nedir?
Spam terimi aslında İngilizce “spiced ham” (baharatlı jambon) ifadesinin kısaltmasından gelir. Günümüzde ise spam, kullanıcıların isteği dışında gönderilen toplu ve istenmeyen ileti anlamında kullanılır. Basit bir ifadeyle, alıcının talebi olmadan birçok kişiye aynı anda gönderilen her türlü mesaj, e-posta veya arama spam olarak adlandırılır.
Siber güvenlik bağlamında spam, genellikle reklam, kimlik avı (phishing) veya zararlı yazılım yayma amacıyla çok sayıda kullanıcıya gönderilen alakasız ve uygunsuz iletileri ifade eder. Spam denince akla ilk olarak istenmeyen e-postalar gelse de, benzer şekilde sosyal medya, anlık mesajlaşma uygulamaları ve telefonlar üzerinden de spam gönderimler yapılabilir. Örneğin Instagram’da spam, sahte hesaplar veya rahatsız edici yorumlar şeklinde görülürken; WhatsApp’ta ardı ardına gönderilen reklam mesajları spam olarak değerlendirilebilir.
Spam Aramaları Nedir?
Spam arama, genellikle bilinmeyen bir numaradan birden çok kişiye yapılan istenmeyen telefon çağrılarıdır. Bu tür çağrılar çoğunlukla tele-pazarlama (tanıtım amaçlı satış), otomatik ses kayıtları (robocall) veya doğrudan dolandırıcılık girişimleri şeklinde karşımıza çıkar. Örneğin bir ürün satışı için yapılan tanıtım aramaları, otomatik sesli mesajlarla sizi tuşlama yapmaya yönlendiren robot aramalar ya da banka yetkilisi gibi davranan sahte aramalar birer spam çağrı örneğidir.
Günümüzde birçok operatör ve akıllı telefon, spam olabileceğini düşündüğü aramaları tespit edip kullanıcıyı uyarabiliyor. Telefonunuzda sizi arayan bilinmeyen numaranın ismi yerine “Spam”, “Olası Spam” veya “Dolandırıcılık” gibi ibareler görüyorsanız, bu arama büyük ihtimalle spam kategorisindedir. Bu uyarılar, diğer kullanıcıların veya servislerin ilgili numarayı spam olarak bildirmesi sonucunda gösterilir.
Spam aramalara mümkün olduğunca yanıt vermemek en doğrusudur. Çünkü böyle çağrılara cevap verdiğinizde numaranızın aktif olduğu anlaşılır ve dolandırıcılar tarafından hedef listeye eklenebilir. Sonrasında daha fazla spam arama almanız olasıdır. Bunun yerine, çağrıyı cevapsız bırakıp gerekirse numarayı engellemek en iyi yaklaşımdır. Ayrıca telefonunuzda bir numarayı spam olarak işaretleyip operatöre bildirirseniz, Google gibi hizmetler bu bilgiyi kullanarak aynı numaranın başka kullanıcıları araması durumunda onları da önceden uyarabilir.
Spam Aramaları Nasıl Engellenir?
Operatörler ve akıllı telefonlar her ne kadar spam aramaları otomatik filtrelemeye çalışsa da, spamciler bu engelleri aşmak için çeşitli taktikler kullanabiliyor. Yine de sizin de alabileceğiniz basit önlemler var: İstenmeyen aramaları telefonunuzun yerleşik engelleme özelliklerini kullanarak durdurabilirsiniz. Bunun için Truecaller gibi üçüncü parti uygulamalardan yararlanabileceğiniz gibi, ekstra bir uygulama indirmeden de telefon ayarlarınızla spam numaraları engellemek mümkün. İşte iPhone ve Android cihazlarda spam arama engelleme adımları:
iPhone’da Spam Aramaları Engelleme
- Telefon uygulamasını açın.
- Son Aramalar listesini görüntüleyin.
- Spam olduğunu düşündüğünüz numaranın yanındaki “i” (bilgi) simgesine dokunun.
- Açılan ekranda aşağı kaydırarak “Arayanı Engelle” seçeneğine dokunun.
Android Telefonda Spam Aramaları Engelleme
- Telefon (arama) uygulamasını açın.
- Uygulamanın menüsünden Ayarlar bölümüne girin.
- Arama Ayarları menüsünü açın.
- Arayan Kimliği ve Spam Koruması özelliğini etkinleştirin.
- Ayarlar menüsünde Numaraları Engelle seçeneğine dokunun.
- Spam aramaları engelleme özelliğini aktif hale getirin.
Spam Mesaj Nedir?
Spam mesajlar, telefonunuza isteminiz dışında gelen toplu ve gereksiz kısa mesajlar (SMS) için kullanılan bir terimdir. Bu spam SMS’ler genellikle başka bir telefon hattından gönderilmez; çoğunlukla bilgisayar üzerinden, bir e-posta adresi veya internet tabanlı servis aracılığıyla yollanır. Spam gönderen kişiler (spammerlar), rastgele oluşturulmuş veya ele geçirilmiş geniş telefon numarası listelerine aynı mesajları hiçbir izin almadan toplu halde gönderirler.
Spam SMS içerikleri genellikle kullanıcıyı aldatmaya veya bir bağlantıya tıklamaya yöneliktir. Bu mesajlar çoğu zaman, eğer içindeki linke tıklarsanız kişisel verilerinizi çalabilecek, cihazınıza zararlı yazılım bulaştırabilecek veya sizi para vermeye ikna etmeye çalışacak tehlikeler barındırır. Örneğin, “Sınırsız ucuz internet kazandınız”, “Hesabınız bloke edildi, hemen şu linke tıklayın”, “Bu fırsatı kaçırmayın, üye olup para kazanın!” gibi gerçek olamayacak kadar cazip veya panik yaratıcı içerikli SMS’ler tipik spam örnekleridir. Hatta resmi bir kurumdan geliyor izlenimi veren “e-Devlet hesabınızdan giriş yapıldı” şeklindeki beklenmedik mesajlar bile spam olabilir.
Peki bir mesajın spam olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? Öncelikle, ciddi ve güvenilir kurumlar durup dururken SMS ile özel bilgilerinizi istemez. Mesaj metninde göze çarpan yazım veya dilbilgisi hataları varsa dikkat edin; kurumsal şirketler müşterilere gönderdikleri iletilerde genellikle bariz hatalar yapmazlar. Ayrıca mesajın sizinle ilgisi olup olmadığına bakın. Hiç kargo beklemediğiniz halde bir kargo takip mesajı aldıysanız ya da hiç katılmadığınız bir çekilişi kazandığınızı iddia eden bir SMS geldiyse, büyük ihtimalle bu bir spam mesajdır.
Spam Mesajları Nasıl Engellenir?
Tanımadığınız numaralardan ardı arkası kesilmeden gelen reklam veya dolandırıcılık içerikli SMS’ler yalnızca can sıkıcı olmakla kalmaz, aynı zamanda telefonunuzu zararlı yazılımlarla tanıştırmak için bir araç da olabilir. Neyse ki, çoğu akıllı telefonda bu tür spam mesajları engellemek birkaç basit adımda mümkündür ve bunun için genellikle ekstra bir uygulama yüklemeye gerek yoktur. (Dilerseniz Calls Blacklist, Key Messages, Call Control gibi spam engelleme uygulamalarını da kullanabilirsiniz.) Şimdi, iPhone ve Android cihazlarda uygulama kullanmadan istenmeyen SMS’leri nasıl engelleyebileceğinize bakalım:
iPhone’da Spam Mesajları Engelleme
- Mesajlar uygulamasını açın.
- Engellemek istediğiniz spam SMS içeriğini seçin ve bu mesajın gönderen adına (veya numarasına) dokunun.
- Açılan bilgi ekranında “i” simgesine (bilgi düğmesi) dokunun.
- Sayfayı kaydırarak “Arayanı Engelle” seçeneğini seçin.
Android Telefonda Spam Mesajları Engelleme
- Mesajlar uygulamasını açın.
- Spam olduğunu düşündüğünüz mesajı bulun ve üzerine uzun basın (veya mesajı seçip menüden Engelle seçeneğine dokunun).
- Beliren onay penceresinde mesajı spam olarak işaretleme seçeneğini etkinleştirin (varsa).
- İşlemi onaylayarak ilgili numarayı/göndereni engelleyin.
Spam Mesaj ve Aramalardan Korunma İpuçları
Birkaç basit önlem ile spam e-postalardan, mesajlardan ve çağrılardan büyük ölçüde kurtulabilirsiniz. İşte kendinizi spam yağmurundan korumak için alabileceğiniz bazı etkili ipuçları:
- Gelen kutunuzda veya telefonunuzda şüpheli görünen iletileri spam olarak bildirin. Bu sayede servis sağlayıcılar veya uygulamalar, aynı kaynaktan gelen iletileri otomatik filtrelemekte daha başarılı olacaktır.
- Önemli bir e-posta yanlışlıkla spam klasörüne düştüyse onu “spam değil” olarak işaretleyin. Bu, benzer e-postaların gelecekte gereksiz yere engellenmesini önlemeye yardımcı olur.
- Farklı sitelere veya servislere üye olurken mümkünse ikinci bir e-posta adresi kullanın. Böylece ana e-posta adresiniz spam listelerine düşmez ve daha az istenmeyen posta alır.
- Tanımadığınız göndericilerden gelen SMS veya e-postalardaki linklere tıklamayın. Bu bağlantılar zararlı içerik barındırabilir veya sizi sahte (oltalama) sitelere yönlendirebilir.
- Kişisel bilgilerinizi (telefon numarası, e-posta adresi gibi) internet ortamında herkese açık şekilde paylaşmamaya özen gösterin. Spam gönderenler bu tür bilgileri otomatik araçlarla toplayıp sizi hedef alabilir.
- Cihazlarınızı ve uygulamalarınızı güncel tutun. Güncellemeler, güvenlik açıklarını kapatarak spam mesajlar yoluyla gelebilecek virüs veya kötü amaçlı yazılımlara karşı koruma sağlar.
- Kullandığınız çevrimiçi hesaplar için iki adımlı doğrulamayı (2FA) etkinleştirin. Bu sayede, bir spam mesajına kanıp bilgilerinizi verseniz bile, hesabınıza yetkisiz erişim ihtimali azalır.
- Bilgisayarınızda ve telefonunuzda güvenilir bir antivirüs programı bulundurun. Antivirüs yazılımları, spam ile gelen dosya veya linklerdeki tehditleri tespit edip engelleyebilir.
